Boost je carrière met een proactieve houding: 6 tips

Wat is een proactieve houding?

Een proactieve houding wordt gekenmerkt door:

• Het nemen van initiatief.
• Vooruit kijken en toekomstgericht handelen.
• Anticiperen op kansen en bedreigingen.
• Zelfstandig handelen.
• Het initiëren van verandering.

Proactief gedrag is bijvoorbeeld gericht op het veranderen van jezelf en je omgeving. Een proactieve werknemer initieert dus niet alleen veranderingen binnen het bedrijf (zoals het verbeteren van een bedrijfsproces), maar ook voor zichzelf (bijvoorbeeld door een opleiding te volgen).

De tegenpool van proactief is reactief. Reactieve mensen reageren op veranderingen in hun omgeving, focussen op het heden en hebben juist sturing nodig. Hoewel dit type gedrag op zich niet verkeerd is, wordt het tegenwoordig in een negatief daglicht geplaatst. Maar is dat wel terecht?

Proactief gedrag, goed of slecht?

De voordelen van een proactieve houding

1) Betere prestaties en evaluaties

Uit onderzoek blijkt dat proactieve mensen beter presteren op het werk, beter zijn in ondernemen en positievere evaluaties krijgen dan niet-proactieve mensen. Een verklaring die hiervoor wordt gegeven, is dat proactieve mensen beter zijn in het (her)vormen van hun werkomgeving, zodat deze beter aansluit op hun persoonlijke sterktes en behoeften.

2) Zelfontwikkeling

Een proactieve houding draagt bij aan zelfontwikkeling. Doordat je toekomstgericht handelt, initiatief neemt met betrekking tot je eigen ontwikkeling en anticipeert op kansen (en bedreigingen), draagt dit bij aan het realiseren van persoonlijke groei.

3) Goede kansen arbeidsmarkt

Proactieve mensen zijn gewild. Veel bedrijven hebben door de technologische ontwikkeling te maken met snelle veranderingen en hoge concurrentie. Proactieve werknemers zijn nodig om mee te denken over de ontwikkeling van het bedrijf en verandering door te voeren.

De nadelen van een proactieve houding

 1) Stress

Proactief gedrag vergt tijd, omdat je taken en verantwoordelijkheden op je neemt die verder gaan dan je reguliere functie en werkzaamheden. Daarnaast kost het toekomstgericht handelen, initiatief nemen en anticiperen veel energie. Hierdoor stijgt de werkdruk en de kans op stress.

2) Proactief gedrag is niet altijd gewenst

Hoewel hoge concurrentie en snelle veranderingen vragen om proactieve werknemers, hebben niet alle branches en bedrijven hier mee te maken. Bijvoorbeeld in conservatieve sectoren.

In omvangrijke organisaties met een verticale structuur spelen autoriteit, protocollen en routines een belangrijke rol om de geoliede machine draaiende te houden. In dergelijke organisaties zit men niet altijd te wachten op iemand die zich tegen de gevestigde orde keert met nieuwe initiatieven, innovaties en/of veranderingen.

3) Jouw zelfontwikkeling is niet voor iedereen positief

Hoewel veel werkgevers zelfontwikkeling zullen promoten, kan het door sommige anders worden gezien. Er komen situaties voor waarin werkgevers van je verwachten dat je voor een bepaalde periode op dezelfde functie blijft zitten (wanneer er geen doorgroeimogelijkheden zijn).

Wanneer je jezelf te snel ontwikkelt, neemt de kans toe dat je wilt doorstromen of op zoek gaat naar een andere baan (als blijkt dat doorstromen niet mogelijk is).

4) Proactief negatief

Proactief gedrag kan averechts werken wanneer je bijvoorbeeld een controversieel standpunt inneemt of wanneer jouw initiatieven niet in lijn liggen met de waarden van het bedrijf. In dit geval wordt jouw proactieve gedrag als iets negatiefs gezien door je leidinggevende.

Daarnaast kun je tijdens de zoektocht naar verandering (onbewust) te veel focussen op wat er fout gaat in plaats van wat er moet veranderen. Wanneer je te vaak negatief bent of je zorgen uit, is er een kans dat je afbreuk doet aan het imago van je leidinggevende. Dit is vanzelfsprekend niet bevorderend voor de relatie tussen jullie twee.

Voor- en nadelen afwegen

Over het algemeen is een proactieve houding goed voor het bedrijf en je eigen ontwikkeling. Toch zijn er, zoals hierboven geschetst, situaties waarin een proactieve houding mogelijk negatieve gevolgen heeft.

Weeg de voor- en nadelen tegen elkaar af en probeer aan de hand van je eigen ambities en je werkomgeving te bepalen wat wenselijk en haalbaar is.

Heb je beslist dat je proactiever wilt worden? Pas dan de onderstaande tips toe!

Hoe krijg je een proactieve houding? 6 tips

#1 Wees betrokken

Proactief zijn kost energie. Om op de lange termijn gemotiveerd te blijven en proactief te kunnen blijven handelen, dien je oprecht betrokken te zijn bij de organisatie, de werkzaamheden en je eigen ontwikkeling. Betrokkenheid leidt tot proactief gedrag en vice versa, het stuurt elkaar aan.

Mensen die betrokken zijn bij de organisatie denken probleemoplossend, helpen anderen, vragen om feedback, zijn gemotiveerd en nemen initiatief om kennis te delen. Hierdoor krijg je waardering en presteer je beter, waardoor de betrokkenheid verder toeneemt.

Ben je niet betrokken bij je werk? Probeer dan het volgende:

• Probeer een persoonlijke band te vormen met je collega’s en leidinggevende.
• Plaats de relatie die je met het bedrijf hebt in een ander perspectief. Je werkt niet voor het bedrijf, maar bent er onderdeel van.
• Help collega’s, maar durf ook om hulp te vragen.
• Ontdek het doel van je werk: waar doe je het eigenlijk voor? Wat leveren jouw werkzaamheden concreet op? In welke mate draagt het bij aan de doelstellingen van de organisatie? Wat voor invloed heeft jouw functie op de samenleving?
• Ga bij een gebrek aan uitdaging op zoek naar extra taken en verantwoordelijkheden.

Wanneer de bovenstaande tips niet werken en de oplossing niet binnen het bedrijf ligt, zul je wellicht op zoek moeten gaan naar een plek buiten het bedrijf.

#2 Creëer de juiste omgeving

Je kunt alleen proactiever worden als jouw omgeving het toelaat (bron).

Krijg je de vrijheid om zelf beslissingen te nemen? Krijg je de tijd om te zoeken naar verbeteringen? Creëert jouw werkgever een omgeving waarin nieuwe ideeën welkom zijn? Heerst er een open cultuur? Heb je de middelen om ideeën uit te werken en veranderingen door te voeren? Krijg je de tijd om kansen en bedreigingen te signaleren?

Wanneer jouw omgeving geen ruimte biedt voor een proactieve houding, dien je ruimte te creëren. Het resultaat van je poging zal in grote mate afhangen van je functie en de bereidheid van je leidinggevende om te helpen. Je kunt bijvoorbeeld om meer ruimte vragen (open cultuur stimuleren), maar je kunt ook een deel van je eigen tijd opofferen.

#3 Neem initiatief

Het nemen van initiatief staat in direct verband met proactief gedrag. Probeer verbeteringen, activiteiten, producten en/of diensten te bedenken die van toegevoegde waarde kunnen zijn voor het bedrijf, de werknemers of jezelf.

Dit kan variëren van het ontwikkelen van een nieuw product tot het vragen om feedback. Signaleer kansen en problemen, werk je ideeën uit en verwerk ze in een voorstel dat je tijdens de volgende vergadering of ontmoeting presenteert.

#4 Focus op de toekomst

Houd bij elke beslissing die je neemt rekening met de gevolgen die het kan hebben in de toekomst. Maak een planning en probeer dagelijks of wekelijks tijd te besteden aan het herkennen en aangrijpen van kansen, en aan het voorkomen van problemen.

Zoek bijvoorbeeld naar nieuwe cursussen om je vaardigheden te verbeteren of maak een concurrentie-analyse om ontwikkelingen in de markt in de gaten te houden.

#5 Participeer

Proactieve werknemers zijn geen passieve waarnemers, maar actieve deelnemers. In plaats van vanaf de zijlijn toe te kijken, moet je meedoen.

Bouw bijvoorbeeld een band op met collega’s, doe mee aan discussies, zoek samen naar problemen en wees onderdeel van de oplossing.

#6 Doorbreek routines

Routines beperken creativiteit en zelfontwikkeling, omdat je in een bepaald patroon gaat denken en handelen. Dat is alles behalve proactief.

Probeer je omgeving opnieuw vorm te geven, richt je werkzaamheden anders in en gooi je planning door elkaar. Een kleine verandering in je dagindeling kan ertoe leiden dat je zaken vanuit een ander perspectief bekijkt, nieuwe kansen ontdekt, en andere mensen ontmoet.

Boost je carrière met een proactieve houding

De mate waarin een proactieve houding bijdraagt aan (persoonlijke) groei is sterk afhankelijk van de omgeving en jijzelf.

Kijk kritisch naar de mogelijkheden, en weeg de voor- en nadelen tegen elkaar af. Als jij ervoor wilt gaan, moet je het met de volle overtuiging doen. Hanteer de bovenstaande tips en boost je carrière!

Stelling: Zonder een proactieve houding is doorgroeien in je carrière bijna onmogelijk.

Eens of oneens? Laat het ons weten in een reactie!

Update: Dit blog over je carrière boosten met een proactieve houding verscheen voor het eerst op 2 augustus 2016 en werd op 29 april 2025 geactualiseerd.